امام حسن‌بن‌علی‌بن‌محمد، مشهور به امام‌حسن عسکری، یازدهمین پیشوای معصوم شیعیان هستند. پدر بزرگوار ایشان، امام‌هادی علیه السلام و نام مادر مکرمه‌‌شان «حدیثه» بوده است. برخی دیگر از منابع، نام مادر آن حضرت را «سوسن» نیز ذکر کرده‌‌اند. در تاریخ، از آن بانو، با عبارت «او از زنان عارفه و صالحه بود» یاد شده است.
امام عسکری علیه السلام در دهم ربیع‌‌الثانی سال ۲۳۲ قمری، در شهر مدینه متولد شدند و یک سال بعد، به‌همراه پدرشان، با اجبار متوکل عباسی به سامرا آمدند. القاب متعددی برای ایشان ذکر شده است که از جملۀ آن‌ها هادی، نقی، زکی، رفیق و صامت است.
ازآن‌رو که امام عسکری از ابتدای کودکی، در حصار لشکریان عباسی بودند، در مدت ۶ سال دوران امامتشان، از طریق نمایندگان خود با شیعیان ارتباط داشتند.
از آن حضرت، روایات متعددی به ما رسیده است. یکی از این روایت‌های ارزشمند و مهم، حدیث نشانههای مؤمن است. امام عسکری علیه السلام فرمودند:«نشانههای مؤمن پنج چیز است: خواندن روزانه ۵۱ رکعت نماز؛ زیارت اربعین؛ انگشتر به دست راست کردن؛ پیشانی را در سجده، بر خاک نهادن و بلند گفتنِ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم.»[۱]
از دیگر احادیث ایشان، صلوات مخصوص هر کدام از چهارده معصوم علیهم السلام است که شیخ‌عباس قمی آن را در مفاتیح‌الجنان نقل کرده است.
***
امام عسکری علیه السلام پدرِ حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند و ماجرای ازدواج ایشان با حضرت نرجس علیها السلام از جمله داستان‌‌های بسیار جالب و شنیدنی است. آن بانو پیش از ازدواج با حضرت عسکری علیه السلام، شاهزاده‌ای رومی به نام «ملیکه» بودند. شبی، در کاخ جدش، در عالم رؤیا، حضرت مریم علیها السلام و حضرت فاطمه علیها السلام را می‌بیند. حضرت زهرا علیها السلام ایشان را به اسلام دعوت می‌کند و به ایشان خبر می‌دهد که پس از حملۀ مسلمانان، به اسارت آن‌ها درخواهد آمد و این‌گونه به‌سمت ممالک اسلامی آورده می‌شود. پس از اسارتِ آن بانو، امام‌هادیعلیه السلام یکی از یاران مورداعتمادشان را مأمور می‌کنند تا آن بانو را از بازارِ برده‌فروشان خریداری کرده و به سامرا بیاورد تا به عقد امام‌حسن عسکری علیه السلام درآید. آن بانو تمام این سختی‌ها را به شوق این وصلت شیرین می‌پذیرند.
سرانجام امام عسکری علیه السلام در یکم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ قمری، بیمار شدند و در هشتم همان ماه، در ۲۸ سالگی، در سامرا درگذشتند و در کنار مرقد پدرشان دفن شدند. مدفن آن دو امام، به حرم «عسکریین» مشهور است و از زیارتگاه‌های شیعیان در عراق به شمار می‌آید.
[۱]. طوسی، تهذیب‌الاحکام، ج۶، ص۵۲.